I dzień obrad 

Święto Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu 

Otwarcie Światowego Kongresu Kopernikańskiego zbiegło się ze świętem toruńskiej uczelni, której patronuje wybitny astronom. W uroczystości uczestniczyły władze uczelni, które współorganizują przedsięwzięcie: Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. W tych ośrodkach kongres będzie miał formułę kroczącą. Obrady będą odbywały się kolejno w Toruniu, Krakowie i Olsztynie, by ponownie wrócić do Torunia.

Wręczenie powołań do Akademii Kopernikańskiej 

Centralnym wydarzeniem pierwszego dnia kongresu było wręczenie powołań dla Sekretarza Generalnego oraz członków izb Akademii Kopernikańskiej. Są wśród nich uznani polscy i zagraniczni badacze. 

Działalność Akademii Kopernikańskiej będzie koncentrować się na wybranych obszarach badawczych wyznaczonych przez zakres tematyczny działających w niej izb: Astronomii i Nauk Matematyczno-Przyrodniczych, Nauk Medycznych, Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Filozofii i Teologii oraz Nauk Prawnych. Przewidziano też Izbę Laureatów Nagród Kopernikańskich. 

Gala Nauki Polskiej 

Pierwszy dzień Światowego Kongresu Kopernikańskiego to także Dzień Nauki Polskiej. Z tej okazji Minister Edukacji i Nauki wręczył nagrody wybitnym uczonym reprezentującym różne dziedziny nauki. Laureaci zostali uhonorowani za zasługi w pięciu kategoriach: za znaczące osiągnięcia w zakresie działalności naukowej, dydaktycznej, wdrożeniowej, organizacyjnej oraz całokształt dorobku. 

W 2022 r. Ministerstwo Edukacji i Nauki otrzymało 122 wnioski o przyznanie nagród. Spośród nich 105 zostało skierowanych do oceny merytorycznej. Wnioski oceniał Zespół doradczy składający się z 13 reprezentantów środowiska akademickiego z poszczególnych dziedzin nauki lub sztuki. Minister Edukacji i Nauki przyznał 66 nagród zarówno na wniosek uprawnionych wnioskodawców, jak i z inicjatywy własnej.

II dzień obrad 

Wystąpienia laureatów Nagrody Nobla, panele i dyskusje poświęcone astronomii, debaty: filozoficzno-teologiczna oraz z udziałem szefów banków centralnych to najważniejsze punkty drugiego dnia obrad Światowego Kongresu Kopernikańskiego.

Debata prezesów banków centralnych

Jednym z ważniejszych wydarzeń drugiego dnia Światowego Kongresu Kopernikańskiego była debata prezesów banków centralnych pt. „Banki Centralne w czasach pandemii i wzrostu cen surowców energetycznych”. Dyskusji przewodniczył prezes NBP prof. Adam Glapiński. Szefowie banków poruszali wiele ważnych tematów dotyczących konsekwencji pandemii, niestabilności gospodarczej wywołanej napaścią Rosji na Ukrainę oraz wynikających z nich konsekwencji w postaci kryzysu energetycznego oraz gwałtownego wzrostu inflacji.

Panel noblistów 

Drugiego dnia Światowego Kongresu Kopernikańskiego odbyła się debata pięciu noblistów. W dyskusji wzięli udział: prof. Philip James Edwin Peebles, prof. Michel Gustave Édouard Mayor, prof. Barry Clark Barish, prof. Arthur B. McDonald, prof. Didier Patrick Queloz.

Panel moderowany przez prof. Krzysztofa Górskiego, dotyczył głównie dziedzin, w których naukowcy są ekspertami, a więc fizyki i astronomii. Nie zabrakło też rozmów o tematach ważnych dla współczesnego świata, takich jak: pandemia COVID-19, zmiany klimatyczne czy wojna w Ukrainie. Wielokrotnie w toku debaty naukowcy nawiązywali do stwierdzenia, że nauka jest inspirowana ciekawością i najlepiej działa, kiedy nie stawia się jej granic.

Dyskusję poprzedziło wystąpienie premiera Mateusza Morawieckiego, który nawiązał m.in. do obecnej sytuacji w Ukrainie i podkreślał, że nawet najlepsza technologia nie uchroni nas przed chorymi ambicjami tyranów. 

Piknik KOPERNIKański

Światowy Kongres Kopernikański to także szereg wydarzeń towarzyszących. Jednym z nich był dwudniowy Piknik KOPERNIKański, który drugiego dnia obrad odwiedził Minister Edukacji i Nauki. Na uczestników wydarzenia czekały warsztaty „Laboratorium Przyszłości ”, wystawa czasowa „Apollo 11”, mobilne planetarium i „Naukobus” Centrum Nauki Kopernik oraz mobilna ekspozycja Instytutu Pamięci Narodowej. Ważnym punktem pikniku był pokaz filmu w technologii wirtualnej rzeczywistości „Kartka z Powstania”. Uczestniczyli w nim szefowie resortów edukacji i nauki, którzy przybyli na kongres.

III dzień obrad

Trzeci dzień obrad Światowego Kongresu Kopernikańskiego to przede wszystkim debata nad „Deklaracją Toruńską” i podpisanie dokumentu dotyczącego zapewnienia wolności prowadzenia badań naukowych i publikowania ich wyników. 

W programie trzeciego dnia Światowego Kongresu Kopernikańskiego znalazły się również debaty: ekonomiczna „Źródła sukcesu gospodarczego Polski i wyzwania na przyszłość” oraz prawnicza „Czy konstytucjonalizm zachodniej cywilizacji jeszcze istnieje?” oraz panel Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej. Nie zabraknie również kolejnych sesji poświęconych astronomii i naukom przyrodniczym. 

Debata wokół „Deklaracji Toruńskiej”

W dyskusji nad „Deklaracją Toruńską” wzięli udział przedstawiciele dziewięciu krajów, w tym kierownictwo resortów edukacji i nauki m.in. z Polski, Słowacji, Czech, Ukrainy czy Gruzji. Dyskusja koncentrowała się wokół zagadnień związanych ze swobodą prowadzenia badań naukowych i publikowania ich wyników. Uczestnicy debaty rozmawiali także o mechanizmach i instrumentach gwarantujących wolność nauki. 

Podpisanie „Deklaracji Toruńskiej” 

Dokument to gwarancja wolności prowadzenia badań naukowych oraz swobody krytyki i debaty naukowej. „Deklarację Toruńską” podpisali: 

Minister Edukacji i Nauki Przemysław Czarnek,
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji, Młodzieży i Sportu Czech Ondrej Andrys,
Minister Edukacji i Nauki Gruzji Mikheil Chkhenkeli,
Wiceminister Szkolnictwa Wyższego i nauki Iraku Hayder Abed Dhahad Al-Rubaye,
Konsul Honorowy Republiki Malty w Krakowie Agnieszka Gloria Kamińska, 
Ambasador Rwandy w Polsce Anastase Shyaka,
Wiceminister ds. Edukacji, Nauki, Badań i Sportu Słowacji Michal Fedák,
Wiceminister Edukacji i Nauki Ukrainy Oleksii Shkuratov,
Charge d’Affairs Ambasady Brytyjskiej w Warszawie James Huges.